Lamblioza - najważniejsze informacje
LAMBLIOZA to choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego wywoływana przez pierwotniaki z
gatunku Lamblia intestinalis /Giardia lamblia/. Lamblie żyją w jelicie cienkim
człowieka (najczęściej w dwunastnicy), a także w przewodach żółciowych,
przewodzie trzustkowym i w pęcherzyku żółciowym. Rozmnażają się przez podział.
Lamblioza może się objawiać:
* brakiem łaknienia
* bólami brzucha
* nudnościami
* wzdęciami
* wymiotami
* nawracającymi biegunkami
* bólami głowy, zmęczeniem, bezsennością
* reakcjami uczuleniowymi z różnego rodzaju wysypką
* stanami podgorączkowymi
U dzieci lamblie powodują zaburzenia w trawieniu tłuszczów i węglowodanów, co
łącznie z niedoborem witamin i utratą białka w czasie biegunek prowadzi do
niedożywienia i upośledzenia rozwoju fizycznego. Lamblie w postaci cyst usuwane
są okresowo z kałem na zewnątrz.
W jednym wypróżnieniu może znajdować wiele milionów cyst. Cysty lamblii
charakteryzują się dużą odpornością na czynniki środowiska cysta zewnętrznego -
w wodzie chlorowanej w temperaturze 18°C przeżywają do 3 miesięcy, w wilgotnym
kale mogą przetrwać ok.3 tygodni. Do zakażenia lambliami dochodzi w wyniku
połknięcia cyst.
Lambliozę trudno zdiagnozować. Większość chorych nie odczuwa żadnych
dolegliwości i nie wie, że w ich jelicie cienkim, a głównie w dwunastnicy
(czasem też w pęcherzyku żółciowym i drogach żółciowych) zagnieździły się
pasożyty. Zaledwie 10 proc. wszystkich zakażeń przebiega z dolegliwościami, ale
są mało charakterystyczne i nie pojawiają się systematycznie. Bywają dni, kiedy
nie dzieje się nic niepokojącego, a to usypia naszą czujność.
O zakażeniu lambliami świadczyć mogą: rozlane bóle brzucha, najczęściej w prawym
podżebrzu, występujące po jedzeniu (ale nie jest to regułą), bóle głowy, uczucie
zmęczenia, bezsenność, cuchnące stolce z niestrawionymi resztkami pokarmu,
wysypki, stany podgorączkowe i biegunki. Lambliozę możemy podejrzewać także
wtedy, gdy nie mające apetytu dziecko z ogromną ochotą zjada wszystko co słodkie
i gdyby tylko pozwolić, mogłoby się żywić cukierkami i czekoladą.
Spotkanie z pasożytem
Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową, gdy zjemy zanieczyszczone lambliami
produkty (m.in. muchy są odpowiedzialne za ich roznoszenie), wypijemy skażoną
wodę. Pasożyta możemy też przenieść do układu pokarmowego na nieumytych rękach,
np. po wyjściu z toalety lub kontakcie z zakażonymi zwierzętami.
Ten pierwotniak z grupy wiciowców ma gruszkowaty kształt i cztery pary wici
umożliwiających szybkie poruszanie się oraz przyssawkę, za pomocą której
przyczepia się do błony śluzowej przewodu pokarmowego żywiciela (zwierzęcia lub
człowieka). Tam żywi się i rozmnaża, zmniejszając powierzchnię chłonną jelita,
co upośledza wchłanianie składników odżywczych. Co pewien czas część pasożytów
przekształca się w owalne cysty, które wraz z kałem wydalane są na zewnątrz.
Ponieważ lamblie rozmnażają się przez podział, ich populacja zwiększa się bardzo
szybko. Szybko również rozprzestrzenia się zakażenie i może występować
równocześnie u wielu osób w rodzinie. Walkę z pasożytem utrudnia jego żywotność
(np. w wodzie o temperaturze 18 st. C może przetrwać nawet trzy miesiące) i -
nierzadko - odporność na środki farmakologiczne, zwłaszcza wtedy, gdy dziecko
miało pasożyty kilka razy w krótkim czasie.
Dlaczego dzieci
Nawet jeśli znają zasady higieny, to nie zawsze ich przestrzegają. Poza tym
często nie zdają sobie sprawy z zagrożenia: nie odmawiają sobie przyjemności
pogłaskania bezpańskiego psa, nie zawsze zauważą, że na kanapce przez chwilę
siedziała mucha, nie rezygnują z zabawy w piaskownicy, nawet jeśli wiedzą, że
bywa toaletą dla zwierząt.
Zakażeniu lambliozą sprzyja korzystanie z toalet publicznych i zbiorowych (np. w
szkole, przedszkolu, internacie, na kempingu). Wystarczy, by jeden przedszkolak
był nosicielem pasożyta, a prawdopodobnie w niedługim czasie zakazi się wielu
jego kolegów (poprzez korzystanie z tej samej toalety) i każdy z nich może inaczej
zareagować na chorobę.
Leczenie i dieta
Zakażenie lambliami stwierdza się po wykonaniu mikroskopowego badania kału na
obecność cyst pasożytów (nie warto jednak robić go profilaktycznie, ponieważ nie
na każdym etapie rozwoju pasożyta można stwierdzić jego obecność w kale). Czasem
bada się też świeżo pobraną żółć i treść dwunastnicy. Na podstawie wyników
lekarz dobiera sposób przeprowadzenia kuracji oraz dawki leku. Nie wolno podawać
żadnych farmaceutyków na własną rękę ani za radą mamy innego dziecka. O leczeniu
członków najbliższej rodziny chorego również decyduje lekarz. Preparaty
przeciwpasożytnicze bardzo obciążają wątrobę i jeśli nie ma bezwzględnych
wskazań, lambliozy się nie leczy.
Po kuracji farmakologicznej trzeba koniecznie powtórzyć badanie kału, by mieć
pewność, że skutecznie pozbyliśmy się lamblii. Jeśli bowiem nie wszystkie
zostaną wytrute, choroba odezwie się ponownie.
Pomocna w walce z lambliozą może być również dieta pozbawiona węglowodanów, a
przede wszystkim słodyczy. Lamblie na nich się tuczą i bardzo szybko rozmnażają.
Jak się bronić
Przede wszystkim trzeba przestrzegać zasad higieny, czyli:
* często i dokładnie myć ręce i uczyć dziecko, by nie zaniedbywało tej
czynności przed jedzeniem, po wyjściu z toalety, po zabawie w piaskownicy i ze
zwierzętami;
* myć owoce i warzywa, także te, które będą obierane;
* nie pić wody z nieznanego źródła, np. studni wywierconych niezgodnie z
obowiązującymi przepisami, miejskich wodotrysków, fontann i wszelkich miejsc, na
których nie ma informacji o tym, czy woda nadaje się do spożycia;
* dbać o czystość w toalecie - do dezynfekcji używajmy preparatów, które
mają w składzie związki chloru (np. domestos), można też zastosować zwykłe
wybielacze do bielizny (np. ace) lub roztwór chloraminy, przeznaczony do
uzdatniania wody w akwariach (do kupienia w sklepach zoologicznych);
* często zmieniać pościel i ręczniki;
* starać się, by dzieci nie spały w jednym łóżku i nie kąpały się razem,
zwłaszcza jeśli jedno z nich choruje na lambliozę.