Miejskie Przedszkole nr 44 im. Janusza Korczaka w Częstochowie

Narząd słuchu zaczyna się rozwijać już w 4. tygodniu ciąży, a dziecko zaczyna odbierać dźwięki od 5. miesiąca ciąży. Dzięki prawidłowo funkcjonującemu narządowi słuchu dziecko słyszy przez powłoki brzuszne przede wszystkim głos mamy, ale również i innych osób będących w pobliżu, słyszy też pierwsze bardzo głośne dźwięki otoczenia.

Przesiewowe badanie słuchu noworodka

POLECAMY

Do normaywnego rozwoju mowy niezbędny jest prawidłowo działający narząd słuchu. Na oddziałach noworodkowych wykonuje się u dzieci tzw. przesiewowe badanie słuchu, czyli otoemisję akustyczną. Badanie to daje dwa możliwe wyniki: pozytywny bądź negatywny. Pozytywny oznacza, że dziecko słyszy prawidłowo, czyli mieści się w granicach normy do 20–30 dB. W przypadku uzyskania rezultatu negatywnego badanie jest powtarzane kolejnego dnia. Kolejna negatywna odpowiedź skutkuje skierowaniem noworodka na dalsze badania diagnostyczne. Wynik negatywny niekoniecznie dowodzi niedosłuchu: zdarza się, że w uszach noworodka przez dłuższy czas zalega maź płodowa. W dalszej kolejności dziecko przechodzi badania dodatkowe, tj. audiometrię impedancyjną, przeprowadzaną w celu zbadania ucha środkowego, oraz ponownie otoemisję akustyczną. Jeśli wynik nadal jest negatywny, dziecko poddawane jest badaniu szczegółowemu – ABR (ang. Auditory Brainstem Response). Jest to metoda polegająca na rejestracji słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu, dzięki której można określić próg słyszenia dziecka.

Konieczność powtórnego badania słuchu

Podczas diagnozowania dziecka, u którego podejrzewa się stan opóźnionego rozwoju mowy bądź zaburzenia mowy z cechami ORM, niezwykle istotna jest wiedza dotycząca aktualnych badań słuchu. Jeżeli rodzic dysponuje wynikami badań, należy niezwłocznie zapoznać się z nimi, jeżeli natomiast ostatniej diagnozy słuchu dokonano tuż po urodzeniu dziecka, bądź w ogóle jej nie przeprowadzono, należy natychmiast skierować pacjenta na badanie. Prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu jest bowiem podstawą normatywnego rozwoju mowy.

Dziecko uczy się mówić przez naśladowanie słyszanych dźwięków mowy, a także poprzez kontrolę własnego głosu, dlatego jest niezwykle ważne, aby zbadać słuch dziecka, szczególnie wtedy, gdy rozwój mowy budzi niepokój.

Niektórzy rodzice myślą, że jeśli dziecko jako noworodek miało badany słuch, to nie jest konieczne powtarzanie diagnozy. Niestety, nie jest to prawda. Badania słuchu są konieczne, szczególnie wtedy, gdy dzieci często miewają infekcje kataralne, powiększone migdałki, zapalenia ucha. Jeżeli dziecko ma niedosłuch, rozwój mowy nie będzie przebiegał w pełni prawidłowo. Od rodzaju i głębokości niedosłuchu zależy jakość rozwoju mowy.

Ocena migdałków podniebiennych i toru oddechowego

Istotną kwestią jest badanie migdałków podniebiennych podczas diagnozy logopedycznej oraz zwracanie uwagi na tor oddychania. Sprawdzenie wielkości migdałków podniebiennych to bardzo prosta czynność. Wymaga użycia latarki laryngologicznej oraz szpatułki, przydatnej w niektórych przypadkach. Prosimy, by dziecko otworzyło szeroko buzię i powiedziało głośno „a”, po czym świecimy latarką w tylną część jamy ustnej. Jeśli migdałki nie są widoczne, wspomagamy się szpatułką. Powiększone migdałki podniebienne mogą sugerować powiększony migdałek gardłowy (adenoid, trzeci migdał). Najczęstszym powikłaniem przerostu adenoidu jest zapalenie ucha środkowego, w którego wyniku w jamie bębenkowej gromadzi się płyn. Powoduje on niedosłuch, ponieważ upośledza przewodzenie dźwięku.

Wiele zależy także od toru oddychania dziecka. Jeśli jest to tor ustny, należy dopytać rodziców, jak dziecko oddycha podczas snu, zabawy i zwracać na to uwagę podczas kolejnych wizyt. Tor ustny może również sugerować powiększony trzeci migdał. W takich przypadkach należy natychmiast skierować dziecko na badanie do specjalisty laryngologa.

Audiometria impedancyjna

Wyniki audiometrii impedancyjnej dają nam informacje dotyczące stanu ucha środkowego. Na badanie audiometrii impedancyjnej składają się testy:

1. a) tympanometria – ocenia podatność błony bębenkowej na zmiany ciśnienia w przewodzie słuchowym zewnętrznym; wyróżnia się następujące typy tympanogramu:

• typ A – norma, uszy zdrowe lub niedosłuch odbiorczy,
• typ Ad – wiotkość błony bębenkowej, przerwany łańcuszek – kosteczek (duża podatność),
• typ As – otoskleroza, perlak, polipy, pogrubiała błona bębenkowa (mała podatność),
• typ B – wysiękowe zapalenie ucha środkowego, obecność płynu (płaski, brak szczytu),
• typ C – dysfunkcja trąbki słuchowej (wciągnięty, może przybierać postacie Cd i Cs),
• typ E – brak ciągłości łańcucha kosteczek lub odtworzony łańcuszek (podwójny szczyt),
• typ D – blizna po perforacji zarośnięta błoną wtórną, wiotka błona z przylegającą woskowiną (duża podatność),

1. b) badanie odruchu mięśnia strzemiączkowego przy dużym natężeniu bodźca dźwiękowego,
2. c) ocena drożności trąbki słuchowej.

Rodzaje niedosłuchu

Wyniki audiometrii impedancyjnej mogą sugerować nieprawidłowości w wynikach badań audiometrii tonalnej, a tym samym niedosłuch. Wyróżnia się 3 rodzaje niedosłuchu: przewodzeniowy, odbiorczy, mieszany.

Niedosłuch przewodzeniowy wynika z uszkodzenia struktur, które biorą udział w przewodzeniu fali dźwiękowej, do których należą: przewód słuchowy zewnętrzny lub ucho środkowe. Ten rodzaj niedosłuchu może wskazywać na obecność płynu w uchu środkowym, czop woskowinowy, perforację błony bębenkowej.

Leczenie schorzeń, które wywołują niedosłuch przewodzeniowy, z reguły jest skuteczne.

Interpretując audiogram, zwracamy uwagę na stosunek przewodnictwa kostnego do powietrznego. Niedosłuch przewodzeniowy charakteryzuje się zachowaniem przewodnictwa kostnego w normie i obniżoną krzywą przewodnictwa powietrznego w zakresie niskich i średnich częstotliwości (maksymalnie do 70 dB). Między krzywymi zachowany jest odstęp – rezerwa ślimakowa, która jest stwierdzana, gdy odstęp między krzywymi wynosi minimum 15 dB.

Audiodiagram 1 - niedosłuch prewodzeniowy

Niedosłuch odbiorczy wynika z uszkodzenia struktur ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego czy ośrodków słuchowych w mózgu. Jest to uszkodzenie nieodwracalne i pogłębiające się; wymaga protezowania z wykorzystaniem aparatu słuchowego bądź implantu.

Badania H. Davisa wykazały, że odbiorczy ubytek słuchu większy niż 45 dB, bez względu na czas wystąpienia, powoduje opóźnienie rozwoju mowy.

Audiogram wskazuje brak rezerwy ślimakowej, co oznacza, że krzywe przewodnictwa powietrznego i kostnego pokrywają się (w praktyce odstęp między krzywymi może oscylować w granicach 0–10 dB).

Audiodiagram 2 - niedosłuch odbiorczy

Niedosłuch mieszany to kompilacja niedosłuchu przewodzeniowego i odbiorczego. Wynika z uszkodzenia struktur ucha wewnętrznego i ucha środkowego bądź zewnętrznego. W zależności od uszkodzenia, w tego rodzaju niedosłuchu stosuje się farmakoterapię, interwencje chirurgiczne, aparaty słuchowe bądź implanty ucha środkowego.

Wynik audiogramu wskazuje, że krzywe przewodnictwa powietrznego i kostnego są obniżone a między nimi zachowana jest rezerwa ślimakowa lub krzywa przewodnictwa powietrznego zaznacza się w zakresie wartości większych niż 60–70 dB.

Stopień niedosłuchu i jego znaczenie

Niezwykle istotną kwestią jest również stopień niedosłuchu. Współcześnie znajduje zastosowanie audiometryczna Klasyfikacja Międzynarodowego Biura Audiofonologii (BIAP), której wyznacznikiem jest wynik badania audiometrii tonalnej.

Klasyfikacja uszkodzenia słuchu Międzynarodowego Biura Audiofonologii (BIAP).

Uszkodzenie narządu słuchu decyduje o rozwoju mowy dziecka. Słuch odpowiada nie tylko za słyszenie i rozumienie innych, ale również za autokontrolę własnej mowy.Sprawdź jaki jest Wpływ niedosłuchu na rozwój mowy werbalnej.

Ubytek słuchu w stopniu lekkim nie powoduje znamiennych utrudnień w pełnieniu funkcji społecznych. Osoba z uszkodzeniem tego stopnia może mieć problem z akustyczną identyfikacją poszczególnych głosek oraz z efektywnym słuchaniem z daleka czy w hałasie. Korzystanie z telefonu nie powinno być dla niej kłopotliwe. Większość osób z niedosłuchem w stopniu lekkim nie używa aparatów słuchowych ani nie korzysta z pomocy medycznej.

Osoby z uszkodzeniem słuchu w stopniu umiarkowanym słyszą oraz rozumieją mowę tylko w sprzyjających warunkach akustycznych. Wiele osób korzysta z pomocy aparatów słuchowych. Rozwój mowy u dzieci z uszkodzeniem tego stopnia rozwija się w sposób niemal spontaniczny. Występują jednak problemy z realizacją dźwięków mowy, które są wynikiem nieprawidłowego rozpoznania dźwięków przez narząd słuchu, a co za tym idzie – nieprawidłowym ich naśladowaniem. Dzieci powinny kształcić się w placówkach integracyjnych, zajmować miejsca w pierwszych ławkach, posiadać aparaty słuchowe, a w miarę możliwości również środki wspomagające słyszenie, takie jak urządzenie z systemem FM.

Osoby z ubytkiem słuchu w stopniu znacznym nie słyszą i nie rozumieją mowy bez użycia aparatu słuchowego. Co więcej, nawet odpowiednio dobrane aparaty słuchowe nie umożliwią identyfikacji wszystkich dźwięków mowy. Bardzo ważną rolę u osób z takim ubytkiem odgrywają wzrok i odczytywanie mowy z ust. Rozwój mowy u dzieci nie przebiega w sposób naturalny ani spontaniczny. Ważna jest tutaj wczesna rewalidacja, a następnie – edukacja w placówkach dla dzieci niedosłyszących lub w klasach integracyjnych przy odpowiednim wyposażeniu w środki techniczne i przygotowaniu nauczycieli.

Słuch uszkodzony w stopniu głębokim sprawia, że rozumienie mowy nawet przy korzystaniu z aparatów słuchowych jest niemożliwe. Osoby z ubytkiem tego stopnia są w stanie usłyszeć niektóre dźwięki mowy, ale bez całkowitej ich identyfikacji. Nie daje to możliwości zrozumienia mowy, jednak sprawia, że odczytywanie z ust jest łatwiejsze. U osób z uszkodzeniem słuchu w stopniu głębokim poprzez kontakt z niesłyszącymi rozwija się swoisty system porozumiewania się mową i językiem migowym, a jeżeli zupełnie niemożliwe jest opanowanie mowy – tylko za pośrednictwem języka migowego.

Rokowania w przypadku niedosłuchu

Obecnie istnieje szansa, aby dziecko, które ma niedosłuch w stopniu głębokim lub znacznym, rozwijało mowę niemalże na równi z rówieśnikami słyszącymi. Jest to możliwe dzięki jednemu z największych osiągnięć medycy i techniki – implantowi ślimakowemu. Pierwsza operacja w Polsce została wykonana w 1992 r. przez H. Skarżyńskiego. Od tego czasu technologia medyczna w zakresie implantów ślimakowych zaczęła się dynamicznie rozwijać. System implantu wykorzystuje elektryczną stymulację nerwu słuchowego tak, aby uzyskać wrażenie słuchowe. W efekcie powstaje tzw. słuch elektryczny, który daje szansę wejść do świata dźwięków dzieciom niesłyszącym od urodzenia, osobom, które pod wpływem różnych czynników straciły słuch, a ponadto wpływa na poprawę percepcji mowy u osób niedosłyszących, którym aparaty słuchowe nie dają wystarczających korzyści.

Źródło https://forumlogopedy.pl